Về làng Vân xem vật Cầu bùn

Vật cầu bùn ở thôn Yên Viên, xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang là lễ hội độc đáo diễn ra hai năm một lần vào các ngày 12, 13 và 14-4 âm lịch.

< Bên tấn công phải có trách nhiệm đẩy được cầu xuống hố của bên phòng thủ, tuy nhiên giáp dưới không bao giờ được đẩy cầu xuống hố của giáp trên.

Theo truyền thuyết, hội vật cầu bùn có từ thời Lý Bôn, Lý Bí đánh đuổi quân Lương (thế kỷ 4-5) gắn với sự tích bốn anh em Trương Hống, Trương Hách, Trương Lừng, Trương Lẫy khi đi qua làng đã chiến thắng lũ quỷ trong trận vật cầu ở đầm lầy. Kể từ đó, hằng năm lũ quỷ phải tham gia hội vật cầu bùn để góp vui cho các vị thần làng.

< Người chơi được gọi là quân cầu đều là thanh niên khỏe mạnh trong làng.

Luật chơi của hội vật cầu bùn được tổ chức như sau: 16 thanh niên khỏe mạnh tham gia hội vật gọi là quân cầu được chia làm bốn giáp (mỗi giáp bốn người), bốn giáp lại được chia làm hai đội (mỗi bên tám người) gọi là giáp trên và giáp dưới.

< 16 người chơi chia làm bốn giáp (mỗi giáp bốn người), sau khi làm lễ bái vào đình, mỗi giáp uống một bình rượu lấy khí thế và ăn một quả dưa hấu để nhận được may mắn khi tham gia vật cầu.

< Một pha tranh cầu quyết liệt.

Hội vật được tổ chức trên một sân có diện tích khoảng 200m2, mặt sân là bùn nhão, ở hai đầu sân có hai hố để đẩy cầu xuống, mỗi lần đẩy được cầu xuống hố là kết thúc một hiệp. Ngày 12 đánh hai cầu, ngày 13 đánh ba cầu và ngày 14 đánh bốn cầu.

< Cầu được làm bằng gỗ lim, nặng khoảng 20kg lại rất trơn nên đòi hỏi quân cầu phải có sức mạnh và sự khéo léo mới tham gia được.

< Mỗi khi cầu rơi xuống đất, tất cả 16 quân cầu phải làm động tác nâng cầu rồi mới hạ xuống để tranh cầu.

Quả cầu trong hội vật làm bằng gỗ lim nặng 20kg được lưu truyền trong đình làng từ đời này qua đời khác.

< Các vòi nước xung quanh sân vật là thứ duy nhất để các quân cầu nghỉ ngơi, lấy lại sức giữa mỗi hiệp đấu.

Theo tâm linh, mỗi lần cầu được đẩy xuống hố tượng trưng cho đất trời hòa hợp, mưa thuận gió hòa giúp mùa màng bội thu...

< Vật cầu bùn là một lễ hội độc đáo nên thu hút rất nhiều khán giả đến xem.

< Trước khi đưa xuống sân vật, cầu được đặt lên bàn thờ trước đình thắp hương mong thần làng phù hộ để cầu không rơi xuống quân cầu, tránh chấn thương khi tham gia thi đấu.

< Trong lúc hai đội thi đấu, nước vẫn được các phụ nữ gánh từ sông Đuống đổ vào sân vật.

< Kết thúc mỗi ngày thi đấu, các quân cầu phải quỳ ở sân vật để bái vọng vào đình.

- Theo Xuân Phú, TTCT